Ik was 16 jaar toen ik met mijn rode Puch ’s ochtends vroeg naar een nabijgelegen dorpje reed om champignons te gaan plukken als uitzendbaantje. In grote donkere koelcellen staan een soort stapelbedden op een rij. In ieder bed ligt zwarte grond met paardenmest en het mycelium waaruit de champignons groeien. Als de champignons groot genoeg waren, plukte ik ze en deed ze in de bekende blauwe doosjes. Of er gingen grote hoeveelheden in een kist voor de conservenindustrie. Prima werk maar er kwam een betere baan voorbij, ik vertrok uit de champignonteelt en heb er nooit meer aan teruggedacht.
Bijna 40 jaar later besloot ik vegetarisch te worden vanwege de nadelige consequenties van het eten van dieren op het klimaat. Het kappen van oerwoud voor het veevoer, het vervoer van veevoer en dieren over de hele wereld en natuurlijk de stikstof van de mest van al die dieren. Al snel werd ik veganistisch omdat ik de bekende documentaires had gekeken: Cowspiracy, Seaspiracy, Dominion, Earthlings en Slay. Al dat dierenleed was onvoorstelbaar, daar wilde ik niet meer aan meedoen. Een avontuur begon want het is onvoorstelbaar waar overal dierlijke producten in zitten. E120 met gemalen rode luizen in de roze koeken, in de meest rare producten zit wei- of melkpoeder en zelfs de wijn wordt geklaard met gelatine, bloed of visblazen. Met vallen en opstaan leerde ik veganistisch te koken en te leven. Onlangs stond ik in de keuken om pasta pesto met paddenstoelen te maken. Hiervoor had ik een mix van paddenstoelen gekocht. Oesterzwam, shiitake, kastanjechampignon en witte champignon. Champignon….. maar dat wordt toch gekweekt op paardenmest. Hoe zit het nou precies? Zijn champignons wel veganistisch?
’s Avonds ging ik achter de laptop zitten en googelde “zijn champignons veganistisch?”. Er kwamen veel vegan recepten voorbij met champignons maar geen antwoord op mijn vraag. Nu woon ik vlakbij een bedrijf dat het substraat voor de champignonteelt produceert dus ik ging naar hun website om te zien of er iets over te vinden was. Het substraat maken ze met paardenmest en vleeskuikenmest. Het kriebelde al in mijn buik. Ze halen de strorijke paardenmest op bij maneges, stoeterijen, renbanen en stallen en daarnaast halen ze de mest van vleeskuikens gemengd met houtkrullen, turf of veen uit de bio-industrie. Er staat ook nog duidelijk op de website dat ze daarbij de paardenhouders en boeren helpen om te voldoen aan de mestverwerkingsplicht. Nu kan ik nog wel enigszins leven met stallen en maneges, maar renbanen en stoeterijen doen mij als vegan protesteren. Over de vleeskuikenindustrie hoeven we het niet te hebben. Ik probeerde mijn onrust nog te verzachten om op zoek te gaan naar de productie van biologische champignons. Dit biologische substraat maken ze van biologisch stro dat afkomstig is van biologisch graan en dat vullen ze aan met kuikenmest van kippen die biologische eieren leggen of die gefokt worden voor biologisch kippenvlees. Het maakte mij er niet rustiger op.
Zijn champignons nu wel of niet vegan? Aan de ene kant gebruikt de champignonteelt een afvalproduct waar we anders behoorlijk mee in onze maag zitten. Is dit niet een mooie oplossing voor het mestprobleem? Bovendien zitten er geen feitelijke onderdelen van het dier in het substraat maar de poep van deze dieren. Netjes opgeruimd toch? Aan de andere kant is de substraatindustrie en daarmee de champignonteelt afhankelijk van dierenleed. Van paarden die moeten rennen voor ons plezier of die gefokt worden op allerlei kenmerken die wellicht niet meer natuurlijk zijn voor de dieren. De bio-industrie van vleeskuikens kennen we wel en als veganisten eten we geen kip om daar niet langer aan bij te dragen. Dragen we niet ook bij aan deze bio-industrie door de boer een uitweg te bieden voor zijn mestoverschotprobleem? Mijn champignondilemma leverde een interessante zoektocht op naar iets waar ik normaal helemaal niet bij stilsta want champignons zijn dan wel plantaardig maar of ze ook veganistisch zijn, daar ben ik nog niet uit. Ondertussen kies ik in de winkel voor de paddenstoelen die op niet-dierlijke substraten zijn gekweekt want er is keuze genoeg om zonder dierenleed te eten.
Dr. Lilian Jans-Beken 2024
