De Romeinse filosoof Cicero zei 54 jaar voor Christus: Dankbaarheid is niet alleen de deugd der deugden, maar ook de moeder van alle andere deugden. Nu is er voor het eerst ook daadwerkelijk onderzoek gedaan naar aanwijzingen van dankbaarheid als bron van een andere deugd. In een artikel met twee studies laat David DeSteno zien dat een dankbare stemming tot meer eerlijkheid leidt.
Dankbaarheid
Dankjewel zeggen tegen iemand is weldadig voor de relatie, de ander voelt zich gezien en gewaardeerd. Ook weten we dat dankbaarheid zorgt voor een goede mentale gezondheid door meer geluksgevoel, positieve gevoelens en tevredenheid. De rol van dankbaarheid bij sociale besluitvorming gaat meestal over onderlinge uitwisseling. Als jij iets voor mij doet, doe ik iets voor jou. Dankbare mensen doen beter hun best om iets terug te doen voor een ander dan mensen die zich minder dankbaar voelen.
Dankbare mensen hebben ook een betere zelfcontrole. Bij het nemen van een financiële beslissing die meer opbrengt als men langer wacht, zijn dankbare mensen geduldiger. Het kunnen uitstellen van bevrediging speelt een rol in het beheersen van andere morele uitdagingen in het leven. Daarom dachten de onderzoekers dat dankbaarheid ook andere morele acties kan versterken die niet alleen met uitwisseling te maken hebben, in dit geval eerlijkheid. De onderzoekers wilden kijken of dankbare mensen minder snel valsspelen dan mensen die niet dankbaar zijn.
Een leuke of lastige taak?
In de eerste studie werden de deelnemers eerst in een bepaalde stemming gebracht: dankbaar, gelukkig of neutraal. Vervolgens zaten de deelnemers alleen in een ruimte. Een virtuele munt zou hen ‘willekeurig’ toewijzen aan een leuke, korte opdracht of een lastige, lange opdracht. Uiteraard kreeg iedereen de lastige en lange opdracht toegewezen. Vervolgens moesten ze aan die opdracht beginnen. Aangezien de deelnemers aannamen dat niemand had gezien welke taak de munt hen had toegewezen, was het interessant om te zien welke taak ze daadwerkelijk zouden uitvoeren. Gingen ze voor hun toegewezen lastige, lange opdracht of maakten ze zich eraf met de leuke, korte opdracht?
Van de mensen die in een dankbare stemming waren gebracht, speelden in 1 op de 50 vals terwijl van de mensen die in een gelukkige of neutrale stemming waren gebracht, 6 van de 50 valsspeelden. Van de mensen die hoog scoorden op dankbaarheid speelden slecht 1 op de 20 vals terwijl van de mensen die laag scoorden op dankbaarheid 10 op de 20 valsspeelden. Dankbaarheid bleek in staat te zijn eerlijk en integer gedrag te bevorderen terwijl een neutraal gevoel of geluksgevoel dit niet kon.
Een financiële beloning
In de andere studie werd gekeken of mensen geneigd waren om vals te spelen om meer geld te krijgen dan ze eigenlijk verdienden. Eerst werden de deelnemers weer in een dankbare, gelukkige of neutrale stemming gebracht. Vervolgens konden ze via een website een muntje opgooien: bij kop kregen ze €0,40 extra voor het meedoen aan het onderzoek en bij munt kregen ze €0,10 extra. De uitkomst moesten ze noteren. Natuurlijk was de website gemanipuleerd en iedereen kreeg munt te zien. De vraag was nu of ze zouden noteren dat ze munt hadden gegooid, en dus minder zouden verdienen, of dat ze zouden noteren dat ze kop hadden gegooid en daardoor meer zouden krijgen dan ze eigenlijk verdienden.
Nu speelden 13 van de 50 dankbare deelnemers vals tegenover 24 van de 50 van de gelukkige en neutrale mensen. Van de mensen die hoog scoorden op dankbaarheid speelden 5 van de 20 vals terwijl van de mensen die juist laag scoorden op dankbaarheid 15 van de 20 valsspeelden.
Het lijkt erop dat Cicero gelijk had: dankbaarheid kan een bron zijn voor andere deugden.
