We zeggen terloops ‘bedankt’ wanneer iemand een deur voor ons openhoudt. We voelen intense dankbaarheid wanneer iemand ons leven redt. Maar wat is nu eigenlijk dankbaarheid? Wat zegt de wetenschap hierover?
Emotie
Dankbaarheid is een sociale emotie dat een positief gevoel geeft. Het treedt op samen met andere positieve emoties zoals opgewektheid en tevredenheid (Jans-Beken et al., 2018). Het gevoel ontstaat als er aan vier vereisten wordt voldaan: het bewust zijn van de intentie van de gever, de vermoedelijke kosten voor de gever, de waarde voor de ontvanger en de gevoelde responsiviteit van de gever voor de ontvanger. Ik zal deze ingrediënten hieronder uitleggen.
ingrediënten
Wanneer iemand iets krijgt van een ander, is het belangrijk dat de gever ook echt iets aan die ander wil geven. Ook moet de ontvanger het gevoel hebben dat er kosten verbonden zijn aan het geven en datgene dat gegeven wordt, moet een bepaalde waarde vertegenwoordigen voor de ontvanger (Tesser, Gatewood, & Driver, 1968). Belangrijk in deze uitwisseling tussen mensen is dat er wordt voldaan aan de behoefte van de ontvanger (Algoe, 2012). Als aan alle vier de vereisten is voldaan, zal de ontvanger dankbaarheid voelen.
Voorbeeld
Laat me dit illustreren met een voorbeeld. Stel je een alleenstaande moeder voor met drie kinderen in de bijstand. Deze maand ging de wasmachine kapot en moest ze een vervangende machine kopen. Nu heeft ze geen geld meer om haar kinderen eten te geven. Een buurman, die tuinman is, ziet wat er gebeurt en hij geeft haar €200 om haar te helpen. Dit is veel geld voor de moeder en het geld vervult een grote behoefte van haar en haar gezin. De moeder is de buurman enorm dankbaar.
Wat nou als?
Maar wat als de buurman door zijn partner werd gedwongen om de €200 te geven? Wat als de buurman miljonair is? Wat als de moeder geen bijstand had, maar als advocaat werkte met een heel riant inkomen? De moeder zou voelen dat de buurman niet echt van plan was geweest het geld te geven. Bovendien is €200 niet veel geld voor een miljonair. En als de moeder genoeg geld verdient om haar gezin te onderhouden, ook als de wasmachine stukgaat, dan is er niet echt een behoefte om te vervullen. De moeder zou geen dankbaarheid voelen maar ze zou zich misschien wel beledigd hebben gevoeld!
Dankbaarheid
We kunnen concluderen dat bij menselijke interactie het positieve gevoel dankbaarheid ontstaat wanneer aan een delicate mix van ingrediënten wordt voldoaan. Laten we dus vooral dingen voor elkaar blijven doen en genieten van dit heerlijke gevoel!
Literatuur
- Algoe, S. B. (2012). Zoeken, herinneren en binden: de functies van dankbaarheid in alledaagse relaties. Sociale en persoonlijkheidspsychologie Kompas, 6 (6), 455–469. https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2012.00439.x
- Jans-Beken, L., Jacobs, N., Janssens, M., Peeters, S., Reijnders, J., Lechner, L., & Lataster, J. (2019). Wederzijdse relaties tussen dankbaarheid van de staat en positieve effecten in het dagelijks leven: een tijdgebonden ecologische beoordeling. The Journal of Positive Psychology, 14 (4), 512-527. https://doi.org/10.1080/17439760.2018.1497684
- Tesser, A., Gatewood, R., & Driver, M. (1968). Enkele determinanten van dankbaarheid. Journal of Personality and Social Psychology, 9 (3), 233-236. https://doi.org/10.1037/h0025905
