De zorgen om de mentale gezondheid van de wereldbevolking zijn groot. Depressie is de meest voorkomende psychische aandoening wereldwijd. Volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie kampt 1 op de 28 mensen met een depressie. Maar wat is eigenlijk mentale gezondheid? Binnen de positieve psychologie wordt vaak het twee-continua model van mentale gezondheid van Keyes gebruikt om mentale gezondheid inzichtelijk te maken.
Klinische psychologie
Aanvankelijk werd de mentale gezondheid voorgesteld als een horizontale as, zoals het figuur hieronder. Het hebben van psychische klachten staat helemaal links bij de negatieve getallen. Hoe meer last van de psychische klachten, hoe lager het cijfer. De klinische psychologie houdt zich bezig met therapieën en programma’s om de psychische klachten te verminderen of weg te nemen. Als er geen klachten meer zijn, heeft de persoon een score van rond de nul en zit het werk van de klinische psycholoog erop. Maar een nul is nog geen voldoende.
Positieve psychologie
Hierop ontstond de positieve psychologie. Deze houdt zich bezig met het verhogen van de score van nul naar de tien. Bij een tien wordt gezegd dat er sprake is van een goed mentaal welzijn. Er zijn geen psychische klachten en de persoon voelt zich gelukkig, blij en tevreden. Om van de nul naar de tien te komen, maakt de positieve psychologie gebruik van allerlei positief psychologische oefeningen zoals het dankbaarheidsdagboek, de-drie-goede-dingenoefening, de-beste-toekomstige-zelfoefening of mindfulnesstraining. Een van de doelen is het zo dicht mogelijk bij de tien te komen zodat als het leven tegenzit, iemand niet direct onder de nul terechtkomt maar veerkrachtig genoeg is om de tegenslag op te vangen.
De realiteit
Deze manier van denken over mentale gezondheid was erg rechtlijnig en het leek niet zo goed te passen in de realiteit. Het is namelijk best mogelijk dat iemand met depressieve klachten die zich verbonden voelt met zijn familie zichzelf een betere kwaliteit van leven toedicht dan iemand die er alleen voor staat in het leven. Of iemand met psychosen die optimistisch naar het leven kijkt, kan wellicht beter omgaan met de psychische klachten dan iemand die meer neerslachtig en pessimistisch is. Psychische klachten en mentaal welzijn hebben invloed op elkaar maar zijn verschillend.
Twee-continuamodel van mentale gezondheid
Om die reden knipte de Amerikaanse psycholoog Corey Keyes bovenstaande as in twee en maakte er een model van met twee assen: het twee-continamodel van mentale gezondheid. Op de horizontale as worden de al dan niet aanwezige psychische klachten afgezet en op de verticale as het al dan niet aanwezige mentale welzijn. Onder psychische klachten verstaan we aandoeningen als depressie, angsten, psychosen, dwanggedachten of post-traumatische stress. Onder mentaal welzijn vallen kenmerken zoals optimisme, positieve gevoelens, zingeving, sociale verbondenheid en dankbaarheid. Bij iemand met dezelfde mate van psychische klachten kan het mentaal welzijn van cruciaal belang zijn voor kwaliteit van leven.
Wetenschappelijk onderzoek
Inmiddels heeft onderzoek inderdaad laten zien dat het twee-continuamodel van mentale gezondheid goed toepasbaar is in de wereld van alledag. Zelf deed ik ook onderzoek naar dankbaarheid, mentaal welzijn en psychische klachten gedurende een periode van dertig weken. Hieruit werd duidelijk dat dankbaarheid niet direct psychische klachten op termijn vermindert, maar dat dankbaarheid wel samenhangt met een beter mentaal welzijn. Een beter mentaal welzijn hing vervolgens weer samen met minder psychische klachten na verloop van tijd.
Conclusie
Dit inzicht in de mentale gezondheid laat zien dat we de zorg en kennis van de klinische psychologie nodig hebben om zo goed mogelijk te scoren op de as van de psychische klachten; hoe minder hoe beter. De positieve psychologie, bij voorkeur met de insteek van de positieve psychologie 2.0, heeft de kennis en inzichten om het mentaal welzijn te verbeteren. Samen kunnen ze helpen een goede balans te vinden op het twee-continuamodel van mentale gezondheid en zo de mens te ondersteunen bij het floreren.
Bronnen:
Jans-Beken, L. G. P. J. (2019). The Dialectic Dynamics Between Trait Gratitude Subjective Well-Being and Psychopathology Across 30 Weeks. Counselling Psychology Quarterly. https://doi.org/10.1080/09515070.2019.1638228
Keyes, C. L. (2005). Mental illness and/or mental health? Investigating axioms of the complete state model of health. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73(3), 539–548. https://doi.org/10.1037/0022-006X.73.3.539
