Na mijn blogpost over wat dankbaarheid is, kreeg ik de vraag wat het belang van dankbaarheid is voor de gever. Dat is een mooie vraag die ik deze keer wil beantwoorden in mijn blogpost.
Evolutie
Dankbaarheid vervult een evolutionaire behoefte van de gever. Darwin (1889) schreef in The Descent of Man het volgende: “… want we worden geleid door onze hoop iets goeds te ontvangen in ruil voor onze daden van sympathieke vriendelijkheid voor anderen”. Als onze hoop op iets goeds van de ontvanger niet vervuld wordt, dan zeggen we dat de ander ondankbaar is.
Wederkerig altruïsme
Waarom mensen iets geven aan de ander, wordt wel toegeschreven aan wederkerig altruïsme (Trivers, 1971). Wederkerig altruïsme wil zeggen dat iemand de ander helpt, ondanks dat er kosten verbonden zijn aan dit geven. Mensen zouden dit doen omdat het maken van deze kosten misschien wel iets kan opbrengen, nu of in de toekomst, als de gever zich in een situatie bevindt waarin hulp nodig is. Hierdoor kan de persoon die nu werd geholpen, later iets terug doen voor de persoon die voorheen de hulp aanbood.
Morele emotie
Dankbaarheid wordt ook wel gezien als een morele emotie. Morele emoties zijn gevoelens die te maken hebben met gedrag en situaties die wij als mensen goed en fout vinden. Is het gedrag van de ander goed of fout? Gaat iemand een morele norm over? Zien we dat de ander verdrietig is? Dan voelen we emoties zoals dankbaarheid, compassie, schuld en spijt bijvoorbeeld, en dan proberen we iets te doen om het slechte om te buigen in iets goeds.
Er zijn drie morele functies van dankbaarheid. De eerste twee zijn morele functies voor de ontvanger. Als eerste functioneert dankbaarheid als een morele barometer. De ontvanger realiseert zich in meer of mindere mate dat hij iets heeft ontvangen van een ander. De tweede morele functie van dankbaarheid is een motiverende functie. Als iemand iets heeft gekregen dan ontstaat er de behoefte om iets terug te doen voor de gever (McCullough et al., 2001) maar het kan ook totaal iemand anders zijn; dankbaarheid activeert (Jans-Beken 2019).
De derde morele functie is belangrijk voor de gever. Als dankbaarheid wordt geuit, dan zorgt deze dankbaarheid ervoor dat de gever zich erkend voelt. Het uiten van dankbaarheid is dus belangrijk! Daardoor is de gever eerder geneigd om ook een volgende keer weer iets te doen voor een ander (McCullough et al., 2001). De gever hoeft trouwens niet per se dezelfde persoon iets terug te geven maar kan ook een totaal andere persoon iets geven. Dit wordt pay-it-forward of upstream reciprocity genoemd Op deze manier verspreidt dankbaarheid prosociaal gedrag in een groep mensen (Nowak & Roch, 2007).
Dankbaarheid uiten
De gever heeft dus ook zeker zo zijn behoefte of reden om iets te doen voor een ander en het is daarom belangrijk om onze dankbaarheid te uiten. Zoals William Arthur Ward zei: “Dankbaarheid voelen en het niet uiten is als het inpakken van een cadeau en het niet geven”. Het uiten van dankbaarheid zorgt ervoor dat de olievlek die dankbaarheid heet, zich blijft verspreiden.
Literatuur
- Darwin, C. (1889). The Descent of Man. Boston: D. Appleton and Company
- Jans-Beken, L. G. P. J. (2019). Een zoektocht naar dankbaarheid. Oudorp: Jans-Beken Publishing.
- McCullough, M. E., Emmons, R. A., Kilpatrick, S. D., & Larson, D. B. (2001). Is Gratitude a Moral Affect? Psychological Bulletin, 127(2), 249-266.
- Nowak, M. A., & Roch, S. (2007). Upstream reciprocity and the evolution of gratitude. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 274(1610), 605–610.
- Trivers, R. L. (1971). The Evolution of Reciprocal Altruism. The Quarterly Review of Biology, 46(1), 35–57.
